Türkiye bir peynir cenneti. Kaşar, beyaz, tulum, örgü, Mihaliç, lor, Çerkez peyniri derken toplam sayı üç haneli rakamlara kadar fırlıyor. Ama bir çırpıda saydıklarımız genelde 15-20 çeşitte kalıyor. Çünkü her yörede değişik peynirler var ve sadece o yöreye özgü olduğu için de pek bilinmiyorlar. Kanadalı Suzanne Swan, Türkiye’de 160 çeşit peynir olduğunu söylüyor. Swan 16 yıl önce tatil için geldiği İzmir’e aşık olmuş ve Kaş’a yerleşmiş. Yabancı dergiler için gazetecilik yaparken Anadolu’daki peynir zenginliğini keşfedip, 30’a yakın ilde peynirleri inceledi. Sonra da Türkiye’nin Peynir Hazineleri kitabını yazdı.
Suzanne Swan (60) 15 yıldır Kaş’ta yaşıyor. Çok güzel Türkçe konuşuyor. Yıllar önce ayrıldığı iki kocasının da İngiliz olmasından dolayı uzun yıllarını İngiltere’de geçirdi. Ama önce eşlerinden, sonra da memleketlerinden vazgeçip tatil için Türkiye’ye geldi. Çok beğendi. Kaş’a yerleşti. Türkiye’nin peynirleri iki-üç yıl önce çekmiş ilgisini. Önce yaşadığı Kaş ve çevresinde araştırmaya başladı. Sonra bunu Türkiye geneline kadar büyüttü. 30 ili ve yüzlerce ilçeyi ziyaret etti. Binlerce kilometre yol yaptı. Köylü pazarlarındaki satıcılardan, mandıra sahiplerine kadar yüzlerce kişi ile konuştu. Her yörede bir başka peynir çeşidi ile karşılaştı. Peynirlerin tek tek özelliklerini aldı, fotoğraflarını çekti.
Baktı ki çeşit 150’yi geçiyor, oturdu bir kitap yazdı. Kitabın adı Türkiye’nin Peynir Hazineleri. Boyut Yayınları tarafından önce İngilizce yayımlandı. Ardından Orhan Duru ve Sezer Duru’nun çevirisiyle Türkçe basıldı. Yöre yöre, cins cins peynirlerin anlatıldığı kitap, Suzanne Swan’ın Türkiye üzerine ikinci çalışması.
'Fransızlar rokfora iğne yapıyor, sizinki doğal'
Daha önce Eyewitness Travel Guides Turkey adında bir rehber kitap yazmıştım. Türk peynirleri o kadar lezzetli, o kadar çok çeşidi var ki ki. Ama ne yazık ki yurtdışında yeterince tanınmıyor. Türkiye’yi ziyaret edenler bu kadar peynir çeşidini görünce şaşırıyor. Peynir hazineniz var ama sizler çoğunu bilmiyorsunuz. Bunun için de yabancılara tanıtımı da iyi yapamıyorsunuz.’
Swan, kitabında Türk kültüründe peynirin yerini de anlatıyor. Ayrıca hangi peynirin hangi yemeğe uygun olduğu, hangi içkiyle daha iyi gittiği gibi bilgilere de yer veriyor.
Türkiye’deki peynirler arasında en çok Niğde mavi peynirini seven Suzanne Swan, bu konuda Fransızları bile kızdıracak bir değerlendirme yapıyor: ‘Fransızların ünlü Rokfor peyniri doğal değil, iğne ile rengi mavileştiriyorlar. Halbuki Niğde peyniri daha tulumdayken hava alıp bakteri oluşturuyor ve rengi mavileşiyor. Fransızlar rokforun ilk ve tek koyun mavi peyniri olduğunu iddia ediyor. Halbuki Niğde mavi peyniri rokfordan daha doğal yollarla yapılıyor.’
Hangi peynirleri inceledi
Çökelek, Lor, İzmir Tulumu, Keçi Tulum beyaz peyniri, Bergama peyniri, Asos köy peyniri, Ezine peyniri, Edirne peyniri, Manyas peyniri, Mihaliç peyniri, Sepet peyniri, Balıkesir peyniri, Dursunbey peyniri, Aydın peyniri, Akhisar tulum peyniri, Ödemiş inek tulum peyniri, koyun ve inek beyaz peyniri, Aydın köy peyniri, Denizli peyniri, krem peynir, salamura peynir, bez tulum peyniri, Antakya peyniri, Künefe peyniri, Sürk peyniri, Sünme peyniri, Şanlıurfa peyniri, Diyarbakır örme peyniri, Siirt Van Diyarbakır otlu peynirleri, kaşar peynirler, Erzincan tulum peyniri, Çerkez peyniri, Niğde, Kars, Bolu, Akseki peynirleri, Civil peyniri.
